Mehmed Ârif Bey 29 Mart 1845'te Erzurum'da doğdu. 14 Temmuz 1897'de İstanbul'da vefat etti. Din anlayışı, tarih bilgileri, askerî ve sosyal hayatımız bakımlarından çok önemli tesbit ve teklifler ihtiva eden iki eseriyle, milli kültürümüze yol gösterici büyük katkılarda bulunmuş; kendinden sonraki nesillere tesir etmiş, değerli bir fikir adamı, derin ve isabetli görüşlere sahip bir bilge kişidir... Topçu Miralayı Hacı Ömer Bey'in oğludur. Tahsilini Erzurum'da tamamladıktan sonra Adliye mesleğine intisap etti. Erzurum, İstanbul ve Kastamonu'da savcılık, hâkimlik ve müfettişlik yaptı.
Gençlik yıllarından itibaren, kendisini tanıyan ve takdir eden Ahmed Muhtar Paşa'nın isteği üzerine, aralıklarla, onun maiyetinde vazife gördü. 93 (1877-78) Rus Harbi'nde, Anadolu Ordusu Kumandanı olan Paşa'nın özel kalem müdürü olarak, onunla birlikte, dokuz ay Doğu'da ve iki ay Çatalca cephesinde savaşın içinde bulundu. Girit isyanı sonundaki Halepa Anlaşması ve Yunan Hududu tashihi görüşmelerinde Paşa'nın kâtipliğini yaptı. Nihayet, İngiltere'nin, Osmanlı toprağı olan Mısır'ı işgal etmesi üzerine, devletin hukukunu korumak için Mısır'a ?Fevkalâde Komiser? olarak gönderilen Gâzi Ahmed Muhtar Paşa'nın heyetine başkâtip olarak katıldı. 1885 yılı Aralık ayından vefatına kadar on iki sene bu vazifede bulundu. 1893 yılında bir Avrupa seyahatine çıktı... 93 Harbi hatıralarını ?Başımıza Gelenler? adlı eserinde topladı. ?Binbir Hadîs-i Şerîf Şerhi? adlı kitabında ise, müslüman halkların medenî ve ahlâkî durumlarına dair yaptığı tesbitleri ve bunlara dair tenkidlerini, seçtiği hadislere eklediği açıklamaların içine koydu... Mısır'da kaldığı yıllar içinde, yerli halk, aydınlar, idareciler ve din adamları ile İngiliz işgalciler hakkındaki müşahedelerini, ayrıca daha geniş olarak ?Mısır'a Dair? adıyla kaleme aldı ve ?Başımıza Gelenler?in sonuna, uzun bir ek şeklinde ilâve etti. Yakın tarihimize, sosyal ve fikir hayatımıza, gerçek bir müslüman bilgenin bakışlarını aksettiren eserleri, bütün ?aydın? namzetlerimizin el kitabı olmaya fazlasıyla lâyık, okunması zaruri kaynaklardır.
